Chúng tôi rất nhớ tiếc là không có trong tay tài liệu đáng tin cậy nào để trả lời thỏa đáng được thắc mắc này. Chỉ biết một điều là cây mai vàng được trồng tại nước ta lâu đời rồi, và hàng nghìn đời nay thánh sư ta đã xem màu vàng tươi tắn của hoa mai biểu trưng cho sự hưng vượng vượng, hạnh phúc và may mắn nên mới sử dụng hoa mai vào việc bác cúng trên bàn thờ tiên sư trong dịp tết Nguyên đán, đột nhiên với màu hoa mai nở. Cái tục lệ này vẫn còn truyền lại cho đến tận ngày nay.
Chỉ những chi tiết ấy thôi cũng đủ cho ta thấy cây mai vàng được ông bà ta trồng trong khoảng lâu đời.[/b]
Do mai vàng là loài hoa quí, không những quí bởi sắc vàng của hoa nhóc, tươi tỉnh, mà trong Kinh Thi, bộ sách quí của Trung Hoa do đức Khổng Tử san định cũng khen là giống cây có tiết tháo dỡ trong lành, hiên ngang tắm gió gội sương giữa trời băng giá, sánh ngang với tùng, bách. Triết lý của nho giáo xem mai mang khí phách quật cường của người anh hùng. Còn trong Lão giáo thì tôn mai lên hàng vũ trụ luận, cho là do khí âm dương phối hợp mà thành...
Cũng như chúng ta ngày nay, người xưa cũng rất say mê trồng mai. Nhưng có phổ thông người muốn biết kỹ thuật trồng mai của người xưa có khác xa với cách trồng của người thời nay không? đó là câu hỏi lý thú, chúng ta cộng Tìm hiểu xem sao...
Cách trồng mai của người xưa:
Ngày xưa nước ta chuyên về nông nghiệp; tuy đất rộng người thưa, và tuy cây mai được xem là loài cây quí (hoa dùng vào việc thờ cúng) nhưng thực tại nó ko phải là giống cây lương thực như lúa, bắp, khoai, đậu nên ông bà chỉ dùng những khoảnh đất đầu thừa cuối thẹo trong vườn để trồng vào đó một vài gốc mai vàng để tới tết có hoa bác bỏ cúng khỏi phải đi xin ai. Còn những thửa đất phì nhiêu thì họ sử dụng vào việc trồng lúa, bắp, khoai, đậu để có lương thực mà ăn.
ấy là ý kiến đơn giản nhưng mang tính thực tế, thực dụng của đại phần nhiều người xưa. Họ là những người nghèo, nói quanh năm đầu tắt mặt tối chân lấm tay bùn làm việc quần quật ở ngoài đồng để kiếm cái ăn. Năm nào thời tiết tiện dụng được mùa thì nhà nhà sung túc. trái lại những năm bị mất mùa thì nhà nhà đói kém, tới bữa củ khoai cũng ko có... Cầm hơi. Vì vậy, khi nào người ta cũng dành đầu tiên lo tới cái ăn, cái mặc, thi thoảng có người nào dám mơ màng đến thú ăn chơi.
Cây mai vàng được trồng với cách ấy thì sự sống chết ra sao đều phó mặc cho trời, ít ai chịu bỏ công sức ra coi sóc, tưới bón. Chỉ đến ngày rằm tháng Chạp - còn nửa tháng nửa tới tết, người ta mới vội vã ra chỗ trồng mai để làm việc trẩy lá cho cây mai trổ hoa đúng vào dịp tết.
tới ngày cận tết, người ta lại ra vườn hoa mai bến tre chọn những cành mai sai hoa to nụ, cắt về cắm vào lộc bình rồi đặt lên bàn thờ bác cúng. Còn cây mai nào đẹp đẽ được bứng gốc cho vào chậu đặt cạnh bàn vẳng thiên hoặc đem vào phòng khách bác bỏ tết. Sau tết, họ lại đem những cây mai này về nơi cũ trồng lại...
Thế nhưng, bên cạnh phần lớn người nghèo lại có thiểu số những người dư ăn thừa để, những vị hưu quan, và cả những lão nông không còn sức khỏe để gánh vác công việc đồng áng nặng nhọc, thì họ lại có phổ thông ngày giờ rỗi rãi mua tới thú điền viên là chơi kiểng cổ, để di dưỡng tinh thần.
Chơi kiểng cổ là thú vui thanh tao, lành mạnh hợp với thị hiếu người cao tuổi. giả dụ trước sân nhà có bày ra năm ba cây kiểng cổ, lại do tay mình uốn sửa nên dáng nên hình thì còn gì ham thích hơn.
Do cây mai có thân gỗ, cành nhánh mềm mại dễ uốn, lại sống lâu năm không thua gì tùng, bách, kim quýt, sơn liễu, cần thăng... Nên dưới tài nghệ uốn sửa điêu luyện của người xưa dễ trở nên cây kiểng cổ giá trị.
Ngày xưa, đáng ra là trong khoảng sáu bảy thập niên trở về trước, tiên sư ta chưa hề biết đến nghệ thuật cắt tỉa, tháp ghép mà chỉ biết việc uốn sửa cây kiểng theo các thế đã định với mục
đích là ngầm ký thác tâm can hoài vọng sâu xa của mình vào đó.
Việc sửa cành uốn thế cho cây mai tốn cực nhiều công cu li vất vả, chẳng thể làm nôn nóng trong một sáng một chiều mà thành, mà đòi hỏi người trồng phải có đức kiên nhẫn, nay uốn cành này, mai lại sửa cành khác... Có khi cây mai đã già mà tác phẩm vẫn chưa hoàn thành!
Thế cây ra sao thì khuôn mẫu đã có sẵn, nhưng trị giá của việc uốn sửa cao thấp, đẹp xấu ra sao là tùy thuộc vào khả năng sáng tạo của mỗi người.
Các thế cơ bản của cây kiểng[/b]
Được biết, có năm thế cơ bản của cây kiểng xưa mà nghệ nhân cây kiểng thường theo ấy mà uốn sửa:
- Thế trực: Cây mọc thẳng đứng biểu trưng hình ảnh một người anh hùng, đầu đội trời chân đạp đất, ý chí bất khuất, tự tin, tự lập, ko chịu khom lưng quỵ luỵ nhờ vả một ai.
- Thế cận trực: Cây kiểng có thân thẳng, dáng hơi nghiêng về một phía, nhưng phần ngọn
của nó vẫn hướng thẳng lên trời. Hình ảnh này biểu tượng cho người có ý chí kiên cường, dù gặp nghịch cảnh vẫn ko chịu chết thật phục.
- Thế hoành: Cây mai kiểng có thân thẳng, dáng bị nghiêng hơn thế cận trực một tẹo, nhưng phần ngọn của nó thì uốn ngả về phía gốc (hồi đầu). Hình ảnh này tượng trưng người có phổ biến nghị lực và quả cảm, dù cuộc sống bị phổ quát phong ba bão táp vùi dập, nhưng vẫn nỗ lực vươn lên mà sống.
- Thế ngọa: Ngọa có tức thị nằm. Thế cây mai kiểng uốn nằm ngang trên mặt chậu như bị gió to bão to xô ngã, nhưng phần đầu ngọn vẫn uốn theo thế hồi đầu (quay về phía gốc). Đây là hình ảnh của người anh hùng mạt vận. Người có thực tài mà tiếc nuối là ko gặp vận may, cất đầu lên ko nổi nhưng vẫn không chịu đầu hàng căn số, vẫn có ý chí quật khởi.
- Thế huyền nhai: Đây là thế thác đổ. Thân cây mai được uốn cong và ngã xuống theo chiều ngọn thác trong khoảng trên cao đổ xuống vực sâu. Phần ngọn cây uốn ngược lên cao. Hình ảnh này nhắc lên số phận của một người có tài, có chí nhưng cuộc sống lại toàn gặp những chuyện ko may, nhưng vẫn cố gắng phấn đấu...
Dựa vào năm thế cơ bản biểu thị trên, các nghệ nhân hoa kiểng xưa với lòng yêu thích cao độ đã có sáng ý cho ra phổ thông thế phụ cũng gây được ấn tượng mạnh cho người thưởng
lãm, như:
- Thế Trực quân tử: Dáng cây giống thế Trực: Thân mọc thẳng, các cành uốn vị trí nằm ngang. Cành dưới dài hơn cành trên để tạo tán hình chóp. Cây kiểng mang ý nghĩa người có phẩm hạnh tốt, có ý chí bất khuất, biết sống vì mọi người.
- Thế Nhất trụ kình thiên: Dáng cây giống thế Trực: Cây tạo gốc to, thân to, cành to, ngọn
thẳng đứng lên trời, bộ rễ mọc khí sinh lan tỏa trên mặt chậu tạo thế vững cho cây. Cây kiểng mang ý nghĩa người có chí khí ngang tàng, chỉ muốn vùng vẫy dọc ngang trời bể để mưu cầu việc lớn, bất chấp mọi nguy hiểm.
- Thế Bạt phong hồi đầu: Dáng cây giống thế Cận trực: Thân mọc nghiêng về một phía như bị cuồng phong xô nghiêng, ngọn cây trở đầu lại phía gốc (hồi đầu) như cố gắng công mình tranh đấu lại, cố gượng gập dậy chứ không thuận lợi chịu ngã đổ. Các cành phía gốc cũng trở đầu như ngọn cây tỏ ý không chịu tắt hơi phục. Cây biểu trưng cho người có đức tính tự lập, tự cường, không dễ chịu tắt thở phục trước mọi nghịch cảnh.
==== > Tham khảo thêm những địa chỉ bán mai nhị ngọc toàn uy tín
- Thế quần cư tam sơn: Ba cây mai được trồng chung một chậu sao cho cây cao lớn đứng giữa, 2 cây nhỏ và thấp hơn ở vị trí cặp 2 bên, trồng như ba ngọn núi nằm gần nhau. hàm ý nhắc lên cái thế “hợp quần tạo sức mạnh”. biểu tượng sức mạnh kết đoàn của phổ quát người có cùng chung chí hướng và sẵn sàng chung lưng đấu cật với nhau chống lại kẻ thù.
- Thế Mẫu tử: Chọn cây mai có song đường, một chính một phụ. Thân chính tượng trưng cho người mẹ thì cao to, phía ngọn uốn ngả trùm lên ngọn thân phụ - biểu trưng cho người con như có ý đùm bọc, chở che. Thân phụ nhỏ và thấp, ngọn uốn ngả về phía thân chính có ý làm nũng mong được che chở. hàm ý kể lên tình mẹ con (hay tình cha con) linh nghiệm cao cả và vong mạng hợp với đạo lý làm người.
- Thế Nhân lễ nghĩa trí tín: Cây mai kiểng trong chậu chỉ có một thân thì uốn theo thế Trực: Thân to mọc thẳng, chỉ có năm nhánh tạo tán hình chóp, mỗi nhánh biểu trưng cho một đức tính tốt trong đạo làm người. giả dụ chọn được cây mai có hai thân một chính, một phụ thì uốn các thân giống như ở thế Mẫu tử. Có điều khác là trên thân lớn chỉ chừa ba cành, còn thân phụ chừa 2 cành. Mỗi cành tương tự mang một tên: Nhân, Lễ, Nghĩa, Trí, Tín. ẩn ý cây kiểng này đề cao năm đức tính tốt (ngũ thường) cũng nằm trong đạo làm người.
- Thế Mai nữ: Cây mai kiểng có thân mềm mại, các cành nhỏ được uốn sửa có nét ẻo lả, thanh thoả. Cây mang hình ảnh của người con gái đoan trang, duyên dáng với dáng đứng khép nép, e ấp rụt rè dễ mến của người con gái phương Đông.
Kiểng thế đại quát được trồng trong chậu kiểng cẩn trọng và chưng bày theo từng bộ ở nơi đắc địa nhất trước sân nhà gây sự chú ý của mọi người.
Thường một bộ kiểng thế có 2 cây, hoặc ba cây, bốn cây, nhưng bộ hai cây được coi là thông dụng nhất.
==== > Nhận định thêm về hoa mai siêu bông bình lợi có bao nhiêu cánh
Một bộ kiểng thế 2 cây thì đòi hỏi cả 2 cây đều có thế uốn sửa với nhau và đặt đối xứng nhau. tỉ dụ bên phải đặt cây thế Mẫu tử (từ thân đến cành nhánh đều uốn sửa giống nhau).
Còn bộ kiểng thế đối xứng nhau không bắt yêu cầu uốn sửa giống nha, mà một số phần nào đó của 2 cây như thân, cành, ngọn... Được uốn sửa đối xứng với nhau.
Ví dụ: Long đi chung với Phụng, Long thăng đi chung với Long giáng, hoặc Tam cương đi chung với Ngũ thường... Từng cặp kiểng thế đó đặt chung với nhau theo bộ vừa đẹp vừa mang ý nghĩa thú vị.
* Việc chăm sóc: Ngày xưa, chỉ những người trồng mai kiểng thế mới bỏ ra đa dạng công coi sóc, tưới bón cho cây kiểng quí của mình. Một là do họ là những người nhàn rỗi, hằng ngày không hề lo đến chuyện “cơm áo gạo tiền”. Mai là những cây kiểng quí đã đem lại thú giải trí lành mạnh cho họ. Vì thế, hằng ngày họ mới chịu khó tưới nước bắt sâu...
ngược lại, cây mai trồng với mục tiêu chờ đến tết cắt cành lấy hoa bác bỏ cúng thì phần nhiều suốt năm không được người trồng bỏ công trông nom tưới bón. Một là phần lớn họ là những người nghèo, ngày nào cũng phải đầu tắt mặt tối với trăm công nghìn việc khó nhọc từ sáng tinh mơ tới tối mịt để kiếm tìm cái ăn, cái mặc mà vẫn bị thiếu trước hụt sau! Mai - theo quan điểm của họ - ko phải là cây lương thực, nó không phải là thứ hàng hóa có thể sắm bán được (như thời nay) nên tuy quí nhưng đành phải bỏ mặc... nếu tết đến, ra vườn có cây nào sai hoa, nở đúng tết thì cắt lấy cành vào bác bỏ còn cả vườn không có cây nào ra hoa đúng tết thì... chịu thương chịu khó qua vườn hàng xóm xin đôi cành về chưng cúng cũng được…
=== > Xem thêm: Top 10 cây mai vàng đẹp khủng nhất Việt Nam
Trồng mai không tốn công tưới nước mà bón phân cũng không. Điều này ko có nghĩa là người xưa không biết về kỹ thuật trồng mai, mà là do họ quá bận bịu với chuyện cơm áo, ngay việc nuôi con chó giữ nhà, nuôi con gà lấy rứng tới bữa họ cũng cho ăn tí đỉnh cầm chừng. từ xưa đã có câu tục ngữ: “Cơm đâu cho no bụng chó, lúa đâu cho vừa diều gà”, nên phân chuồng nếu có dư thì họ cũng dành cho việc bón lúa, bón khoai,... Lo kiếm cái ăn trước mắt đã!
